Angst voor succes

Lang geleden, nog voor ik ondernemer werd, kreeg ik het te horen. Dat ik angst voor succes had. Ik begreep dat toen niet. We willen toch allemaal succes? Nu ik meer dan 150 mensen heb begeleid geloof ik dat ik weet wat succesangst betekent. Veel van ons zijn bang voor succes. Ook al zullen we zeggen van niet. Dat is niet omdat we geen succes willen. Dat is omdat succes altijd iets met zich meebrengt en dàt willen we niet. Dus laten veel van ons dat succes liever achterwege.

Nastreven

Wij mensen zetten graag ergens onze tanden in. We gáán graag ergens voor. Stropen de mouwen op. Zelfs druk zijn is een synoniem voor een succesvol leven geworden. Onze Westerse cultuur is een nastreef cultuur. We zetten onze tanden in het bereiken van iets alsof het een boterham is. En als we geen brood in huis hebben dan gaan we het halen. En als we geen geld hebben dan gaan we solliciteren.

We kunnen dingen voor ons zien en er vervolgens achteraan gaan. Dat is ook lekker om te doen. Het geeft focus en soms zelfs dat heerlijke adrenaline gevoel dat we goed bezig zijn of in flow zitten. Succes nastreven is lekker en leuk, omdat het een gevoel van grip en focus geeft.

Vertraging

Toch bereiken heel veel mensen niet of nooit hun doel (waarmee ik niet bedoel dat succes alleen maar het gevolg is van het persoonlijk nastreven, er is natuurlijk veel meer). Ik zie heel veel mensen een eind komen en dan iets geks doen. Dan hoor je iemand opeens zeggen: “ja maar …”, “ik kan geen dingen afmaken” of “ik vind echt alles leuk dus dan ga ik weer iets anders doen” of “ik kan niet kiezen”, of de depressieve variant “wat heeft het voor zin?”.

Die reacties hebben me altijd verbaasd. Steeds weer riep dat bij mij de vraag op wat daar nu gebeurde. De antwoorden klonken echter vaak hartstikke logisch. Of de omstandigheden voor die persoon leken ook opeens echt ongunstig. Tot ik opeens tamelijk helder zag dat er een groot verschil is tussen nastreven en het daadwerkelijk hebben van succes.

Succes hebben is je grip verliezen

Wanneer je een doel bereikt hebt hoef je niets meer na te streven. Je hoeft niet meer aan het werk, je hoeft geen plan meer te maken, je hoeft niet meer te wachten. Je bént er. En dan gebeurt er iets paradoxaals: wanneer je iets bereikt hebt kun je het verliezen. Al die tijd dat je aan het nastreven was, wàs er niets te verliezen. En nu opeens wel. Daar waar je in het nastreven een bepaald gevoel van grip hebt, ben je als je een doel bereikt hebt je grip plotsklaps kwijt.

Dat grip verliezen is iets wat wij aan voelen komen. Sommigen beschrijven het als een eindeloze leegte, anderen als een kale vlakte, weer anderen als een monster. Bijna altijd heeft het de vorm van angst. Angst voor wat gaat komen. En wat de meeste mensen doen bij angst is bevriezen of wegrennen (de flight or freeze reactie voor wie wil). Die reactie is hoe angst voor succes eruit ziet.

Waarom denk je dat bedrijven praten over consolideren, borgen en vastleggen in procedures? Omdat ze weet hebben van verliezen. En dat willen wij mensen niet. Wij mensen houden niet van verlies en loslaten. Succes is je grip kwijt zijn. Je kunt zeggen dat je juist grip hebt omdat je iets hebt verworven en het is niet waar. Wat je niet had kon je niet verliezen, wat je nu wel hebt kun je wel verliezen.

Succes aanvaarden is durven vertrouwen dat ‘de wereld’ het goede met je voorheeft

Ik denk dat veel mensen succes vermijden omdat het kunnen verliezen van succes beangstigend is. Ik heb mensen letterlijk zien zweten of even hun evenwicht zien verliezen of even in tranen raken bij succes. Succes raakt altijd aan verliezen. Succes laat je weten dat je ‘even’ op deze planeet bent en dat je niets werkelijk hebt of bezit.

Toch zijn er mensen die echt succesvol zijn (en dan bedoel ik gelukkig zijn, niet miljonair zijn ofzo). Eerst dacht ik dat die mensen geen angst kennen. Dat had ik mis. Dat hebben ze wel. Zij kunnen ook iets verliezen, maar dat risico nemen ze. Omdat ze geloven dat de wereld het goede met ze voorheeft. Ze weten dat verliezen erbij hoort.

Een bijdrage van Jasper Jobse, foto: Ryan SB Flickr